„Inkubacja” woli mocy w metafizyce europejskiej (w interpretacji Martina Heideggera po „zwrocie”)

Abstrakt

Artykuł został zainspirowany tezą Heideggera, wysuniętą w drugim tomie Nietzschego, że filozofia woli mocy jest ostatecznym rezultatem i dopełnieniem metafizyki europejskiej. Metafizyka woli to jeden z czterech głównych wątków rozprawy habilitacyjnej przygotowywanej przez autorkę. Na wstępie artykułu rozważany jest sens Heideggerowskiej destrukcji metafizyki, pada stwierdzenie, że chodzi tu w istocie o immanentną krytykę europejskiej świadomości filozoficznej. Przejście do tematu zasadniczego otwiera analiza pojęcia woli mocy i stosowanego z nim zamiennie przez późnego Heideggera pojęcia woli woli. Następnie przedstawione zostały argumenty na rzecz twierdzenia, że „inkubacja” woli mocy rozpoczęła się w średniowieczu, a nie – jak sądził filozof z Fryburga – w nowożytności (u Descartesa). Kolejne zagadnienie to rozwinięcie tezy Heideggera, że w idealizmie niemieckim (wyłączając późnego Schellinga) chodzi o wolę samowiedzy jako swoiste przygotowanie Nietzscheańskiej woli mocy. Końcowa część tekstu poświęcona została nadczłowiekowi jako postaci człowieczeństwa odpowiadającej ontologicznemu projektowi woli mocy. II wojna światowa dowiodła, pisze Heidegger, że niebezpieczeństwo unicestwienia istoty człowieka jest nader realne. Po jej zakończeniu stosunek do bytu w całości nie zmienił się, dlatego zagrożenie wciąż istnieje. W związku z tym szczególnej wagi nabiera wniosek, do jakiego nasz filozof doszedł pod koniec życia: „odzwyczaić się od woli”, rozumowi instrumentalnemu przeciwstawić myślenie kontemplacyjne na modłę starożytnych Greków.