Figura robotnika u Stanisława Brzozowskiego i Ernsta Jüngera

Abstrakt

Światopogląd i intelektualna sylwetka Stanisława Brzozowskiego i Ernsta Jüngera wykazują zaskakująco wiele punktów stycznych. Owo formacyjno-duchowe pokrewieństwo wynika z faktu, że koncepcje estetyczno-światopoglądowe obu pisarzy ukształtowały się na podstawie intensywnej lektury dzieł Nietzschego i romantyków jenajskich. Centralną kategorią, zbliżającą obu intelektualistów, jest figura robotnika, rozwinięta przez Jüngera w dziele Arbeiter. Herrschaft und Gestalt z roku 1932, a przez Brzozowskiego wkomponowana w korpus filozofii pracy.

Szczególnie istotnym fundamentem dla filozofii pracy Brzozowskiego oraz koncepcji robotnika Jüngera był Nietzsche ze swoją ideą nadczłowieka i teorią woli mocy. Wyeksponowanie figury robotnika u obu pisarzy wiązało się z określonymi zmianami, jakie zaszły między wiekiem XIX i XX, a więc z rozwojem techniki, postępującą industrializacją życia społecznego oraz z konkretnymi wydarzeniami historyczno-politycznymi. W przypadku polskiego twórcy są nimi rewolucja społeczno-narodowa w Królestwie Kongresowym w latach 1905-1907 i towarzyszące jej strajki robotników, a u Jüngera doświadczenie pierwszej wojny światowej, klęska Niemiec i ustanowienie Republiki Weimarskiej. Koncepcja pracy, rozwijana przez Brzozowskiego i Jüngera, jest niejako zmodernizowanym ujęciem idei formacyjno-kształceniowych Nietzschego oraz koncepcji estetycznych wczesnego romantyzmu niemieckiego. Jest to przy tym kategoria niezwykle pojemna semantycznie. Wchłania bowiem Nietzscheańską filozofię tworzenia i pojmowanie sztuki jako aktu kreacji rzeczywistości, wczesnoromantyczną ideę poezji będącej synonimem aktywnej działalności człowieka, przenika zatem do wszystkich możliwych form życia i je wyraża.