Utopie i dystopie czasów płynnej nowoczesności (przeł. M. Miłkowski)

Abstrakt

Wśród licznych, imponujących prac Bronisława Baczki, jego wybitne dzieło Lumières de l'utopie, zasługuje na określenie go mianem „prolegomenów do wszystkich późniejszych nauk o myśli utopijnej oraz utopii myślenia" („utopie" zostały zdefiniowane przez Baczkę jako wizje alternatywnego świata, lepszego niż pozostała rzeczywistość, albowiem uwolniona od nieszczęść). Esej ten podejmuje próbę zastosowania pojęć i podejść do zagadnień opracowanych przez Baczkę, w celu prześledzenia zawiłego losu utopii w trzy dekady od czasu publikacji wspomnianych badań. Gdy „myśliwy" przejął rolę „ogrodnika" jako podstawowy wzór strategii życia w sprywatyzowanym, zindywidualizowanym płynno-współczesnym społeczeństwie konsumenckim, utopijne myślenie podążyło za jego śladem. Po „wzorcowych utopiach" przyszedł czas na ich „ikonoklastyczną" odmianę, tak jak jej poprzedniczki, krytyczną wobec rzeczywistości, jednakże w odróżnieniu od nich, nieskłonną do pokładania nadziei i zamierzeń w „idealnym społeczeństwie", czyniąc tym samym wszystkie późniejsze reformy niepożądanymi i niepotrzebnymi. Ciągła i bezgraniczna przemiana stała się utopią niestałego w swoich przekonaniach współczesnego społeczeństwa myśliwych. Zamiast mieścić się w niezdefiniowanej przyszłości i odległym miejscu, jest to indywidualistyczna i żywa utopia, wcielona w praktykę ciągłego odkrywania siebie, renegocjacji poprzez społeczne sieci i tożsamości, oraz plany „ponownych narodzin" i „nowych początków".